اروپا باغ وحش است

گروه بین‌الملل: اظهارات نژادپرستانه جوزپ بورل، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی در کالج بروژ و آکادمی دیپلماسی را باید از آن دست اعتراف‌هایی برشمرد که هر از گاهی تمامی نقاب‌ها را که مقامات اروپایی بر چهره دارند کنار می‌زند و آنچه در ضمیر خود نهان کرده‌اند را آشکار می‌کند. 

مسؤول سیاست‌ خارجی اتحادیه اروپایی اخیرا طی سخنرانی خود در بلژیک گفت: «اروپا یک باغ است اما اکثر سایر نقاط جهان یک جنگل و جنگل می‌تواند به باغ حمله کند». بورل ضمن سخنرانی در مراسم گشایش آکادمی دیپلماسی که به‌منظور آموزش و پرورش دیپلمات‌های نسل آینده اتحادیه اروپایی به تاریخ 13 اکتبر تشکیل یافت، اعلام کرد: اروپا یک باغ است. ما باغی درست کردیم. همه چیز کارکرد خوبی دارد. اتحادیه اروپایی بهترین تلفیق هماهنگی اجتماعی، رفاه اقتصادی و آزادی سیاسی‌ است که بشر می‌تواند تاسیس کند. دیگر کشورهای جهان کاملا شکل یک باغ شبیه اتحادیه اروپایی را ندارند. مابقی جهان بیشتر به یک جنگل شباهت داشته و این جنگل می‌تواند باغ زیبای ما را تسخیر کند. 

شاید بشود با این گفته بورل که قاره سبز را به یک باغ توصیف می‌کند کنار آمد اما چیزی که دقیقا مسؤول ارشد دیپلماسی اروپا نمی‌گوید این است که این باغ به چه بهایی به دست آمده است. بعید است مرور آن برای بورل سخت باشد. 

تاریخ می‌گوید بنای این باغ سبز روی خون میلیون‌ها انسان استوار شده است. در حقیقت اروپایی‌ها زمانی به این درک رسیدند که باید متمدنانه‌تر باشند و در کنار هم باغی درست کنند که از کشتن یکدیگر خسته شدند. 3 جنگ بزرگ در این قاره و به سردمداری قدرت‌های اروپایی‌، رکورد «ترین‌ها» را در تاریخ بشریت جابه‌جا کرده است. 

جنگ‌های 30 ساله اروپا که به جنگ‌های مذهبی نیز مشهور است در قرن هفدهم یکی از فاجعه‌بارترین، خونین‌ترین و وحشیانه‌‌ترین جنگ‌های تاریخ بشریت است. این جنگ در حد فاصل 1648-1618 یک‌سوم جمعیت اروپا را نابود کرد و این قاره را تا ورطه نابودی کامل هم کشاند. تنها دلیل توقف این جنگ فقط خسته شدن طرفین از کشتار بود! 

«جنگ بزرگ» سال 1914 که بعدها «جنگ نخست جهانی» نامیده شد، وحشیانه‌ترین جنگ تاریخ لقب گرفت که نه‌تنها نتایج هولناکی برای جامعه بشری به جا گذاشت، بلکه بذر کینه و نفرتی را کاشت که 25 سال بعد موجب جنگ دوم جهانی شد. پایه‌گذار این جنگ ویرانگر که شکل بین‌المللی نیز به خود گرفت و ده‌ها میلیون کشته بر جا گذاشت هم 3 قدرت اروپایی یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان به عنوان داعیه‌دار تمدن جدید و پیشرفت و توسعه و ادب و فرهنگ در دوره مدرن بودند. 

با این حال، با آغاز جنگ دوم جهانی در سال 1939، «ترین‌های این جنگ»، جنگ بزرگ یا جنگ اول جهانی را روسفید کرد و با بیش از 50 میلیون کشته به فاجعه‌آمیزترین، پرخسارت‌ترین، خونبارترین و... جنگی تبدیل شد که باز هم پیدایش و نقطه آغاز آن به اروپا و باغ مورد نظر جوزپ بورل بازمی‌گردد. 

جوزپ بورل اما چیز دیگری که نمی‌گوید نیز این است که چگونه دیگر نقاط جهان به جنگل و باغ وحش تبدیل شد؟ جز این است که با آغاز عصر استعمار، قدرت‌های اروپایی با کشف سرزمین‌های جدید (به زعم خود) و کشتار بومیان آن سرزمین‌ها و غارت دارایی‌ها و سرمایه آنها در اقصی نقاط عالم از قاره آمریکا گرفته تا آفریقا و آسیا، باغ خود را آباد کرده و جهان را به یک باغ وحش تبدیل کردند؟ در واقع معنای صحیح جمله‌ای که بورل در آکادمی دیپلماسی کالج بروژ می‌گوید اینگونه است: اروپا باغ وحشی بود که باغ جهانی را نابود کرد اما بورل آن را وارونه بیان کرده است. 

پس از این موضع جوزپ بورل، او تحت انتقادات شدیدی قرار گرفته و از او خواسته شده عذرخواهی کند. پس از اظهارات بورل، منتقدان گفتند سخنرانی او بیانگر «نژادپرستی» و «امپریالیسم» و همچنین بازتاب دیدگاه‌های منسوخ اروپای برتر است. 

فیلیپ مارلیه، کارشناس سیاست اروپا و فرانسه در دانشگاه یوسی‌ال لندن گفت: چنین قیاسی بشدت توهین‌آمیز است. سخنان او رنگ‌وبوی نژادپرستی و استعمارگری دارد.

دیونیس سنوشا، محقق مرکز مطالعات اروپای شرقی هم گفت: آقای بورل باید به نمایندگی از اتحادیه اروپایی به خاطر اظهارات اخیرش عذرخواهی کند. 

ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز گفت: خود این «باغ» با وحشی‌گری و غارت «جنگل» توسط اروپا ساخته شده است.

احمد شهید، گزارشگر ویژه سابق سازمان ملل متحد نیز اظهار کرد: دیپلمات‌ها باید رمان «دل تاریکی» اثر جوزف کنراد را بخوانند؛ رمانی که نقدی بر امپریالیسم غربی در آفریقاست. 

همچنین ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران سه‌شنبه ۲۶ مهرماه در توئیتی در واکنش به اظهارات اخیر جوزپ بورل، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی نوشت: استعاره باغ/ جنگل برآمده از ذهنیت به غایت غیرقابل قبول استعماری است که به غرب حق تجاوز و اشغال می‌دهد. ‏آن دوران به سر آمده است. جهان چندقطبی پشت در است. 

وی افزود: ‏اتحادیه اروپایی یا باید واقعیات را بپذیرد یا همچنان در مسیر افول و محو شدن پیش خواهد رفت. 

با این وجود جوزپ بورل قصد عقب‌نشینی از گفته‌های خود را ندارد. مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی طی سخنانی قبل از اجلاس وزرای خارجه اتحادیه اروپایی در لوکزامبورگ از سخنان نژادپرستانه قبلی خود عدول نکرد و گفت: انتقاداتی که علیه من مطرح می‌شود، یکی از مسائل معمولی است که نزد افکار عمومی موج می‌زند. بورل به یک روزنامه‌نگار که سخنان هفته پیش وی مبنی بر اینکه اتحادیه اروپایی باغ زیبایی‌ است و دیگر نقاط جهان به یک جنگل شباهت داشته را یادآوری کرد و پرسید آیا حال شما خوب است؟ چنین پاسخ داد: حالم بسیار خوب است. چرا نباشد؟ هر هفته با بحران شدیدی شروع شده و گهگاه موضعی بین مردم موج می‌زند ولی به شما اطمینان می‌دهم که اوضاع در هر هفته جدید نسبت به هفته قبل بحرانی‌تر می‌شود.

در پی این سخنان بورل بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی نوشتند که رفاه و آرامش اروپا ریشه در سیاست‌های استعمارگرانه این‌ کشورها داشته و سخنان بورل نشانگر سیاست «نژادپرستانه، استعمارگرانه و وحشیانه» اروپاست.